De Iewâl zuid
De ansichtkaart uit 1913 geeft een prachtig beeld van de Eewal, vanuit het Zuiden bezien. De foto is genomen vanaf houtzaagmolen De Jager. Direct valt de andere houtzaagmolen op, die Woudsend toen nog rijk was. Het is molen “De Hoop” die in 1763 is gebouwd. Wanneer de molen is afgebroken, is niet precies bekend. Maar het zal niet veel later dan 1913 zijn geweest.
Voor de molen zien we de eerste, van hout gemaakte brug over de Ee. Het hoge huis rechts is het koetshuis, nog steeds een van de mooiste woningen van het dorp. De smalle, lage hokken, die rechts haaks op de Ee staan, zijn schiphuizen. Er voor ligt een vissersboot van een van de vele beroepsvissers uit het dorp. Zowel de schiphuizen als de beroepsvissers zijn inmiddels verdwenen. Het witte gebouw rechts vooraan is de in 1912 opgerichte Coöperatieve Electrische Centrale. Hiermee was Woudsend toen een van de eerste stroomaanbieders van Nederland. De “stroom” wordt nu geleverd door grote Nutsbedrijven. Op de plaats van de Centrale is een watersportbedrijf gevestigd.
Links vooraan zien we de kolk van de nog steeds werkende houtzaagmolen De Jager. Hierin liggen de boomstammen te wachten om gezaagd te worden. Direct er voor ligt de mestvaalt van de net niet meer zichtbare boerderij, op de hoek van de Eewal. Dat was toen een logische locatie, want de boerderij lag daar aan de rand van het dorp. Door de woningbouw aan de zuidkant ligt de boerderij nu in de bebouwing en is uitoefening van het boerenbedrijf al lang niet meer mogelijk. Ook in dit pand is nu een watersportbedrijf gevestigd. De opvallende boom heeft het loodje gelegd. Over opvallen gesproken: dat doet de grote klipper zeker. Deze vrachtschepen lagen in die tijd regelmatig afgemeerd aan de Eewal. Net als vele skûtsjes, waarvan er één zichtbaar is achter de klipper. Het vrachtvervoer ging toen grotendeels over het water. Ook nu varen klippers en skûtsjes door de Ee. Maar niet met vracht maar met recreanten, dagjesmensen en toeristen.
Zo op het eerste gezicht zijn de woningen aan de Eewal nog steeds allemaal intact. Dat is echter niet zo. Door de uitbreiding van het verzekeringskantoor, links van de brug, heeft een drietal grote panden plaats moeten ruimen. Aan de andere kant van de Ee zijn twee nieuwe woningen gebouwd.
Hoewel er enkele karakteristieke panden zijn verdwenen, is de aanblik vanuit het Zuiden nog steeds een plaatje. De toerist, die met de boot ons dorp binnen komt varen, pakt vaak de camera om dit beeld vast te leggen. Omdat dit deel van Woudsend tot “beschermd dorpsgezicht” behoort, zal er in de komende jaren weinig meer aan veranderen.