Op 18 februari 1980 is de kom van Woudsend officieel aangewezen als beschermd dorpsgezicht om de historische waarde hiervan te beschermen. Bij deze beschermde status is een aantal subsidieregelingen van het Rijk van toepassing, die het voor de gemeente en voor particulieren mogelijk maken om daadwerkelijk panden te herstellen, straten en kademuren te verbeteren, en andere verbeteringen uit te voeren.

De status van beschermd dorpsgezicht heeft wel tot gevolg dat zowel de gemeente als particulieren gebonden zijn aan voorschriften die het Rijk hiervoor stelt. In het bestemmingsplan kom Woudsend zijn deze voorschriften vastgelegd. Zo zijn voor alle gronden en daarop aanwezige gebouwen de bestemmingen vastgelegd (wonen, winkels, kantoren enz.). Bij elke bestemming horen gebruiksregels.

Het zal duidelijk zijn dat in het beschermde dorpsgezicht van Woudsend eisen gesteld zijn aan het uiterlijk van de gebouwen. De kenmerkende en waardevolle vormgeving en situering moet behouden blijven. De meest waardevolle panden zijn in het verleden op de monumentenlijst geplaatst. Daarvoor geldt dat alle veranderingen met toestemming van Monumentenzorg moet plaatsvinden.
Voor alle bebouwing geldt dat veranderingen moeten passen binnen de voorschriften van het bestemmingsplan. In dit plan is een onderscheid gemaakt tussen beeldbepalende panden, beeldondersteunende panden en overige panden. Zo mogen de beeldbepalende panden aan de buitenkant vrijwel niet veranderd worden, zijn voor beeldondersteunende panden kleine veranderingen mogelijk en gelden voor de overige panden ruimere mogelijkheden.

Bij de inrichting van stegen, straten en andere openbare ruimten moet worden gestreefd naar behoud en herstel van de historische inrichting. Ook de herinrichting van de doorgaande weg, na aanleg van de rondweg, valt grotendeels binnen het beschermd dorpsgezicht.

Op onderstaande kaartje is aangegeven welke gedeelte van Woudsend binnen het beschermd dorpsgezicht valt.